Pewnego razu wiedźma Morgana spotkała rycerza, który wiódł na postronku innego rycerza, związanego i z opaską na oczach. Spytała go: « Dokąd wiedziesz tego rycerza? » A on odpowiedział: « Chcę go utopić w fontannie, ponieważ wiele szkód wycierpiałem z jego powodu« . « Co takiego wycierpiałeś? » spytała Morgana. « Spał z moją żoną » odparł rycerz.
Wtedy Morgana zwróciła się do tego drugiego rycerza, oślepionego i związanego: « Czy to prawda, co on mówi o Tobie? ». « Nie, to nie jest prawda » odpowiedział. « A kim jesteś? » spytała Morgana. « Jestem Manassen, rycerz króla Artura i kuzyn rycerza Accolona ». I wtedy Morgana sprawiła, że spadły jego więzy i rycerz Manassen związał tego drugiego rycerza i utopił go w fontannie.
A morał z tego taki, że nieważne jest, co zrobiłeś, tylko kogo znasz.

Wymyśliłem powyższy tekst na podstawie fragmentu Le Morte d’Arthur autorstwa Thomasa Mallory’ego, księga IV, rozdział XV. W przyszłości postaram się go przetłumaczyć, a dzisiaj posłuży po prostu jako pretekst do notki.

Je veux le noyer dans une fountaine parce que j’ai subi beaucoup de dommage à cause de lui.
Chcę go utopić w fontannie, ponieważ wiele szkód wycierpiałem z jego powodu.

noyer [verbe] = topić, zalewać [silnik]; z łac. necāre (= zabijać, mordować). Powiązane z pochodzącym z greki prefiksem « nekro », oznaczającym coś związanego ze śmiercią. Participe passé od noyer to oczywiście noyé, ale też un noyé = topielec.

Ale uwaga:

un noyer = orzech [drzewo]; z łac. nux (= orzech), które to słowo oznacza zarówno drzewo jak i jego owoc. Stąd też fr. noix (= orzech [owoc]).

(czy orzech to owoc?)

subir = znosić [coś, kogoś], wytrzymywać, ścierpieć [coś, kogoś], doświadczać [czegoś], ponosić [konsekwencje]. Odmienia się z avoir, ale w drugiej grupie. Z łac. subire, co oznacza dosłownie iść pod, lub wchodzić, a w praktyce miało tak różne znaczenia jak zbliżać się, zdarzać się, oraz poddawać się [czemuś] (ang. to submit). Z tego samego źródła pochodzi fr. subit (= nagły), być może poprzez zwroty typu « zbliżył się nagle », ale prawdę mówiąc zabijcie mnie, nie wiem. Niektórzy z nas mogą kojarzyć to słowo z włoskiego hasła santo subito (= święty natychmiast), używanego po śmierci papieża Jana Pawła II.

 

Kolejna notka z serii « te słowa mi się mylą ».

jouer = grać (na instrumencie, w piłkę, lub w teatrze); udawać. Oraz jego pochodne: un jouet = zabawka, un joueur =gracz, un jeu = gra. Nic trudnego, jedziemy dalej.

Je vais jouer à un jeu.

Będę grać w grę.

jouir (de qch) = cieszyć się (czymś); mieć orgazm. Odmienia się dość strasznie. Z łac. gaudere (= radować się), które to słowo znamy przede wszystkim z pieśni « De brevitate vitae », szerzej znanej jako pod nazwą « Gaudeamus igitur », śpiewanej podczas uroczystości uniwersyteckich. Powstała ona w XIII wieku i przez długi czas była piosenką śpiewaną po prostu do piwa.

Gaudeamus igitur, iuvenes dum sumus. Post iucundam iuventutem, post molestam senectutem, nos habebit humus .

Réjouissons-nous donc, tant que nous sommes jeunes. Après une jeunesse agréable, après une vieillesse pénible, la terre nous aura.

Radujmy się więc, póki jesteśmy młodzi. Po przyjemnej młodości, po przykrej starości, posiądzie nas ziemia.

jeune = młody, ale jaune = żółty, z łac. galbus (= żółty). Nie pytajcie jak to możliwe. jaunir = żółknąć, a rire jaune = śmiać się, lub uśmiechać się w sposób wymuszony.

Quand c’est un contrat de plusieurs millions d’euros, ça fait rire jaune.

Gdy chodzi o kontrakt na wiele milionów euro, trzeba się uśmiechać.

No i jest jeszcze un jeûne = post, w znaczeniu czasu gdy specjalnie odmawiamy sobie wyżerki, nie wpisu na fejsbuku. jeûner = pościć, a faire qch à jeûne = robić coś na czczo. Etymologia nie jest pewna, ale ma coś wspólnego z (le) déjeuner = obecnie obiad (rzecz.), lub jeść obiad (czas.), a dawniej śniadanie, lub jeść śniadanie (obecnie le petit déjeuner). Dosłownie déjeuner, zapisywane dawniej jako déjeûner, znaczy łamać post.

Ostatnio słówko un jeûne nabrało popularności w związku z reformą francuskiej ortografii, która ma między innymi znacząco zmniejszyć ilość słówek z accent circonflexe. Przeciwnicy reformy zjednoczyli się na Twitterze pod hashtagiem #JeSuisCirconflexe, a jednym z najpopularniejszych przykładów pokazujących, do czego może doprowadzić reforma, stało się:

Je vais me faire un petit jeûne – Zrobię sobię mały post.

Je vais me faire un petit jeune – Poderwę sobie małego młodego.

Peut-être je vais me faire un petit jeune et je jouirai.