Mois : octobre 2016

plein de remords, rendre équitable (35)

Le dernier jour Dieu créa la France, le plus beau pays du monde, avec tant de bien en elle que, à la fin, il était plein de remords. Il sentit qu’il dut faire quelque chose pour le rendre équitable. Et donc, il créa les Français.

Ostatniego dnia Bóg stworzył Francję, najpiękniejszy kraj na świecie, tak pełen dóbr, że w końcu poczuł wyrzuty sumienia. Czuł, że musi coś zrobić, by wyrównać szanse innych krajów. Tak więc, stworzył Francuzów.

14608686_550627795127007_2349091800412686841_o

être plein(e) de remords = mieć wyrzuty sumienia; remords (m) = wyrzuty sumienia. Nie ma liczby mnogiej, czy raczej, remords jest jak spodnie, czyli samo pojedynczo jest w liczbie mnogiej. Od remordre (= ugryźć ponownie – rzadko używane), od mordre (= gryźć). Z łac. mordēre (= gryźć, wgryzać się). Krótko mówiąc, wyrzuty sumienia to coś, co nas gryzie, gdy jest już po fakcie. se mordre la langue = ugryźć się w język. W starofr. istniała forma remors (m), z której wzięło się ang. remorse.

rendre équitable = wyrównywać szanse, czynić sprawiedliwym; harmonizować; zadośćuczynić. Samo rendre to jedno ze słów-wytrychów. Opiszę je w jakiejś kolejnej notce.

Publié le par Maciek Gorywoda 3

La Bataille d’Hastings

Wpis historyczny. Żadnych nowych słówek 🙂

Dziś mamy 950-tą rocznicę Bitwy pod Hastings. Pisałem już o niej trochę w kwietniu, ale myślę, że warto wrócić na chwilę do tego tematu. Była to bitwa, w wyniku której historia niewielkiego królestwa na krańcu Europy gwałtownie zmieniła kurs. Wyraźnie germański język staroangielski uległ daleko idącym zmianom, zarówno pod względem gramatyki, jak i słownictwa, zwłaszcza wyższego rejestru – ocenia się, że obecnie niemal 50% angielskich słów ma korzenie w języku francuskim – a nowa dynastia anglo-normańskich władców wciągnęła kraj w wir francuskiej polityki, wzmocniła go i zapoczątkowała rywalizację pomiędzy Francją i Anglią, która na dobre zakończyła się dopiero przed Pierwszą Wojną Światową. Pośrednio wyniki tej rywalizacji widzimy na świecie do dzisiaj. A wszystko przez chciwość pewnego Wilhelma, oraz polityczne nieogarnięcie pewnego Harolda.

Lire la suite →

Publié le par Maciek Gorywoda 1

éclater, brandir, suriner (34)

Odo, frère de Guillaume, était l’évêque de Bayeux. On peut le voir sur la Tapisserie, galopant vers la bataille en brandissant une lourde masse en guise de lance ou d’épée: les hommes d’Église étaient, en effet, autorisés à éclater la cervelle des ennemis, mais pas à les suriner, ce qui appremment été impie.

Odo, brat Williama, był biskupem Bayeux. Możemy oglądać go na Tkaninie z Bayeux, jak galopuje w wir bitwy, wymachując czymś ciężkim, podobnym do lancy, lub miecza: Ludziom Kościoła w zasadzie wolno było rozbijać mózgi swoich wrogów, byle nie robili tego w ciemnych zaułkach – to drugie najwyraźniej uważane było za niegodne.

Tkanina z Bayeux to długie na 70 metrów ręcznie haftowane płótno, przedstawiające najważniejsze wydarzenia z czasów podboju Anglii przez Wihelma Zdobywcę. Jest przechowywane w muzeum w Bayeux w Normandii. Cytat pochodzi z książki 1000 ans de mésentente cordiale, francuskiego tłumaczenia 1000 years of annoying the French autorstwa Stephena Clarke.

éclater = wybuchać, pękać, rozbijać się; palić się (o świecy, lub uczuciu); rozlegać się (o dźwięku). éclater de rire = pękać ze śmiechu. Powyższy cytat sprawił mi mały problem, ponieważ wybuchać, lub pękać, można tylko osobiście. Wyrażenia pękać baloniki używał co prawda Kubuś Puchatek, ale o ile mi wiadomo nie jest on wybitnym autorytetem lingwistycznym. Sprawić, by coś pękło = faire éclater. Nie wiem, czemu tłumacz zdecydował inaczej. Ja użyłem rozbijać, choć rozbijać to raczej casser. éclater pochodzi od starofr. esclater, a to z kolei od frankijskiego slaitan. Z podobnego źródła pochodzą angielskie czasowniki to slit (=rozcinać), oraz to slice (=kroić).

en brandissant = wymachując, od brandir = grozić; wymachiwać. Pochodzi od brand (m), starego słowa na wielki, dwuręczny miecz.

Uważny czytelnik ( 😉 ) zauważy, że w ostatnim fragmencie cytatu zdecydowałem się nie tłumaczyć dosłownie mais pas à les suriner. suriner to słowo pochodzące z melin i slumsów, używane przez bandytów na określenie zabicia kogoś nożem. Więc może nawet nie tyle zasztyletować, co zaciukać. Pomyślałem, że lepiej będzie oddać sens zdania, niż tłumaczyć bardziej zgodnie z oryginałem, ale mniej zrozumiale.

Publié le par Maciek Gorywoda 1

prise, priser (33)

13615490_10154317149529556_5451839994312776612_n

La prise de la Bastille

prise (f) = zdobycie, uchwycenie, pobranie; gniazdko (z prądem). La prise de Bastille – zdobycie Bastylii. La prise de sang – pobranie krwi. La prise d’aikido – chwyt aikido. Lâcher prise – zwolnić uchwyt (zwróćcie uwage na brak rodzajnika przed prise). La prise en charge de qch – zajęcie się czymś, podjęcie się czegoś. Rzeczownik odczasownikowy od prendre (=brać). Znaczenie gniazdka elektrycznego (la prise de courant) powstało przez skojarzenie z ujęciem wody (la prise d’eau), czyli miejscem, z którego wodę, lub prąd, można pobierać.

Nie mylić z odmianą czasownika se prendre: je me suis prise des vacances – wzięłam wolne; jak również z odmianą czasownika priser:

priser = cenić, wyceniać; wciągać (nosem).

Nous étions jeunes et nous prisions trop de cocaine.

Byliśmy młodzi i wciągaliśmy za dużo kokainy.

Kiedyś były to dwa różne czasowniki, które z czasem połączyły się i zaczęły odmieniać jednakowo – stąd dwa tak różne znaczenia. Tak jak z prendre powstało prise (f), tak następnie z prise (f) (= pobranie) powstało priser (= wciągać nosem). Drugie znaczenie – cenić, wyceniać – pochodzi z łac. pretiāre (= ustalać cenę). Stąd też mamy prix (m) (=cena), oraz apprécier (=doceniać).

Publié le par Maciek Gorywoda 2