Louis XII, c’est le roi très ménager des depenses, especiallement ceux des autres.

Ludwik XII był królem bardzo oszczędnym w wydatkach, zwłaszcza jeśli chodziło o wydatki innych.

Ludwik XII został królem trochę z przypadku. Urodził się jako daleki krewny króla Ludwika XI, zwanego Ostrożnym i nic nie wskazywało na to, że odziedziczy tron, zwłaszcza, że król miał syna, Karola, a Ludwika (wtedy zwanego Orleańskim) kazał szybko ożenić ze swoją utykającą i garbatą córką Joanną, raczej nie tyle z sympatii, co w nadziei, że młoda para dzieci mieć nie będzie i cały ród orleański wymrze bezpotomnie. Zresztą, po śmierci starego króla młody Ludwik wystapił przeciw Karolowi w jednej z wielu francuskich wojen domowych, przegrał, a następnie trzy lata spędził w lochu. Karol miał czwórkę dzieci, ale wszystkie zmarły wkrótce po urodzeniu. Sam król umarł w 1498, gdy przypadkowo zderzył się z framugą drzwi, co spowodowało prawdopodobnie wylew krwi do mózgu. A że był bardzo wojowniczym królem, zostawił kraj w długach i ogólnie w stanie wielkiego bajzlu.

I tu na scenę wkroczył Ludwik – najbliższy w tych dziwnych okolicznościach męski krewny zmarłego króla. Zgodnie z prawem otrzymał koronę i okazał się bardzo mądrym, oszczędnym władcą. Zreformował prawo podatkowe, mocniej przyciskając Kościół i arystokrację, a za to obniżając podatki mniejszym właścicielom ziemskim, za co został obwołany « Ojcem Ludu ». Nadal prowadził – i wygrywał – wojny rozpoczęte przez jego poprzednika, ale nie spowodowało to dalszego zadłużenia królewskiego skarbca. Jak sam twierdził: Bon roi, roi avare – Dobry król to skąpy król.

Jedyne, co mu się nie powiodło, to spłodzenie potomka. Rozwód z pierwszą żoną dał mu najbardziej skorumpowany papież w historii, Aleksander VI, dzięki czemu Ludwik mógł szybko poślubić wdowę po Karolu, ale ona nadal nie mogła urodzić zdrowego dziecka. Po jej śmierci w 1514 roku Ludwik szybko wziął za żonę Marię Tudor, siostrę Henryka VIII. Zmarł trzy miesiące później, podobno z powodu wycieńczenia próbami przedłużenia dynastii.

Po jego śmierci królem został kolejny daleki krewny, Franciszek I Walezjusz. Joanna, pierwsza żona Ludwika, założyła zakon anoncjatek (l’ordre monastique de l’Annonciade). Zmarła w 1505 roku, a w 1950 została ogłoszona świętą.

ménager(e) = zachowawczy/a, oszczędny/a, ostrożny/a w sensie finansowym. Nie jest to zbyt popularne słowo. oszczędny najprościej przetłumaczyć jako economique, choć jeśli dobrze rozumiem, economique może być zarówno ktoś, jak i coś (np. une voiture economique), podczas gdy ménager może być tylko człowiek. Pochodzi od…

ménage (m) = gospodarstwo domowe, a bardziej symbolicznie związek z drugą osobą. Dużo znaczeń niedosłownych: tenir un ménage = zajmować się domem; faire le ménage = sprzątać; avoir ménage en ville = mieć kochanka/ę. Sami zobaczcie. Z łac. mansio (= lokal, mieszkanie). Stąd też deménager = przeprowadzać się, wyprowadzać się, oraz maison (m) = dom.

Oczywiście podobieństwo tych słów do manager (m) = menadżer nie jest przypadkowe, ale łatwo tu o pomyłkę. manager wrócił do fr. z angielskiego: a manager to ktoś, kto zarządza firmą, czyli gospodarstwem. zarzadząć w fr. to gérer.

Urywki historii Ludwika XII, Karola VIII, oraz (a zwłaszcza) Aleksandra VI, możecie obejrzeć we francusko-niemiecko-włosko-czeskim serialu Borgia, a także w  amerykańskim The Borgias.