marre, éclabousser, emmitoufler, fainéanter (45)

W poprzedniej notce Alizée śpiewała « J’en ai marre ». Skoncentrowanie się na tekście tej piosenki jest dość trudne, po pierwsze ze względu na to, że jest bez sensu, a po drugie ze względu na Alizée, ale jeśli Wam się to udało, to jest tam kilka ciekawych słówek. Pomyślałem, że o nich napiszę.

en avoir marre = mieć dość; pochodzi podobno od starofr. marir (= wściekły) i jest powiązane z se marrer, z tym że se marrer obecnie oznacza bawić się, ale dawniej miało również znaczenie nudzić się. Widać zmiany nastroju ou Francuzów potrafią być bardzo płynne. Synonim avoir assez.

éclabousser = ochlapywać; w przenośni również oczerniać, stawiać w złym świetle (« Un nouveau scandale éclabousse François Fillon » = « Nowa afera dopadła François Fillona »).  CNTRL  twierdzi, że słowo to może pochodzić od onomatopei rozbryzgującego się błota (« klabb, klabb« ), oraz bouter (= średniofr. popychać, uderzać). Na bouter trafiłem już kiedyś, czytając o Jeanne D’Arc. W liście do Jana Lancaster, regenta angielskich posiadłości we Francji, napisała: « Je suis ci venue […] pour vous bouter hors de toute France! » – « Przybyłam tu […] by wykopać was z całej Francji! ».

emmitoufler = otulać; s’emmitoufler dans qch = otulać się w coś. Od starofr. mitoufle (f) (= rękawica z jednym palcem). Obecnie moufle (f) = rękawica z jednym palcem, a mitaine (f) = rękawiczka z obciętymi palcami. Une mitoufle est une mitaine et une moufle. Kiffante, hein? 😉

fainéanter = próżnować, lenić sie, obijać sięfainéant(e) = leniwy/a. Od faire (= robić) + néant (= nic, brak). Synonim paresser.
Co ciekawe, feignenter oznacza to samo i wymawia się bardzo podobnie (bez zaakcentowanego środkowego « é« ), ale pochodzi od feignant(e) (= pozorujący pracę), imiesłowu czasownika feindre (= udawać), który ze względu na podobieństwo do fainéant(e) zyskał wyspecjalizowane znaczenie. Ostatecznie od łac. fingere (= tworzyć, ale też wymyślać, udawać). Obecnie w pl. mamy słowo fingować, a w ang. to feign (= udawać).

Indeks łaciński

A

acucula
acula
acus
armer

B

bellum
bruma
bullīre

C

cēnsēre
cessāre
Ceterum autem
censeo Carthaginem
esse delendam

confudere
cor
culus

D

dies

E

exigere

F

fallere

G

galbus
gaudere

I

implicāre
ira
Iūppiter (gen. Iovis)

L

luctārī

M

maculāre
mansio
Mars (gen. Martis)
melior
milites
minare
mordēre
mutare

N

nebula
necāre
nux

P

pervenīre
plangere
plicāre
prosequor
pretiāre

Q

quādrus

R

recēnsēre

S

scrībere
sequor
spatha
spērāre
subire

T

tradere
tricare
trifolium
tripalium

V

vanitas
vovere
vermis

8 mars

N’oubliez jamais qu’il suffira d’une crise politique, économique ou religieuse pour que les droits des femmes soient remis en question. Ces droits ne sont jamais acquis. Vous devrez rester vigilantes votre vie durant.

Nie zapominajcie nigdy, że wystarczy jeden kryzys polityczny, ekonomiczny, lub religijny, by prawa kobiet znowu zostały zakwestionowane. Te prawa nie są dane na zawsze. Musicie pozostawać czujne całe wasze życie.

Simone de Beauvoir

Lektura na dziś: Seria artykułów w Le Monde o prawach kobiet.

pique, cœur, carreau, trèfle (44)

Coś, na co zwrócił mi uwagę nieoceniony Pan od Francuskiego: Kolory kart do gry.

aceofspades As pik = L’as des piques

pique (f) = pika. Długa broń drzewcowa, proszę nie mylić z włócznią (= lance (f)), ani z oszczepem (= javelot (m)), ani z lancą (niestety w fr. też lance (f)); piquer = kłuć
queenofhearts Królowa kier = La reine des cœurs

cœur (m) = serce; z łac. cor (= serce), w dopełniaczu cordis. Stąd również cordial(e) = serdeczny/a , concorde (f) = zgoda, discorde (f) = niezgoda, concorder = zgadzać się.
kingofdiamonds Król karo = Le roi des carreaux

carreau (f) = płytka; szyba
carré (m) = kwadrat
Z łac. quādrus (= kwadrat). Stąd też équerre (f) = ekierka, quadriller = kratkować (dzielić na kwadraty), oraz wszystko co jest quad- = poczwórne.
jackofclubs Walet trefl = Le valet des trèfles

trèfle (f) = koniczyna; z łac. trifolium (= koniczyna), dosł. trzylistna: tres folium, troi feuilles.Dawniej le valet było określeniem na młodego sługę arystokraty, chociaż np. Alexandre Bontemps był waletem Ludwika XIV aż do swojej śmierci w wieku 71 lat i pełnił bardzo ważną rolę na dworze króla. Samo słowo może pochodzić z galijskiego uassos, które dało również vassal (m) (= wasal).