Nos ancêtres les Gaulois

Czytanka na weekend: « Connaissez-vous ces mots hérités de nos ancêtres les Gaulois? ».

Le Figaro przybliża działalność Jean-Paula Savignaca, francuskiego tłumacza łaciny, greki, oraz wymarłego języka galijskiego. Wiemy na pewno, że galijski należał do rodziny języków celtyckich, w związku z czym jest spokrewniony ze współczesnym walijskim, kornwalijskim i bretońskim, oraz trochę dalej z irlandzkim i szkockim-galijskim. Co ciekawe bretoński, mimo iż mówi się nim na terenach Francji, nie jest pozostałością galijskiego. Osadnicy bretońscy przybyli do Armoryki, później nazwanej Bretanią, z terenów Kornwalii, w czasach, gdy ich rodzinne ziemie były stopniowo odbierane im przez Anglo-Sasów.

Z oryginalnego języka galijskiego do naszych czasów zachowały się głównie nazwy rzek i miejsc, trochę pojedynczych słów zapisanych przez rzymskich kronikarzy, oraz mała grupa słów, która przeniknęła do współczesnego języka francuskiego. Na tej skromnej podstawie prowadzone są próby rekonstrukcji. Jean-Paul Savignac jest jednym z ekspertów w tej dziedzinie. Jego książki można kupić na Amazon.fr.

Zrekonstruowany (z dużą dozą fantazji) język galijski jest czasami wykorzystywany w piosenkach przez muzyków folkowych i folk-metalowych. Jedną z moich ulubionych jest « Omnos » zespołu Eluveitie (słowa i tłumaczenie fr.).

Tragiczna historia Kornwalii i Bretanii stała się źródłem wielu mitów arturiańskich. Historyczny król Artur był prawdopodobnie wodzem brytyjskim, który powstrzymał na jakiś czas napór Anglo-Sasów na Kornwalię na przełomie V i VI w. n.e. O tych wydarzeniach w stosunkowo realistyczny sposób opowiada trylogia Bernarda Cornwella « Warlord Chronicles », której pierwsza część została niedawno wydana w Polsce jako « Zimowy Monarcha ».

aîné, cadet, puiné, se ficher la paix (49)

– Je suis l’aîné, donc c’est à moi qu’elle tiendra chaud cette nuit!
– T’as déjà reçu son manteau pour te tenir chaud. Si tu ne me fiches pas la paix, je dis tout à maman!

– Jestem najstarszy, więc ona jest moja, gdy się obudzi! To mnie będzie ogrzewać tej nocy!
– Już sobie znalazłeś płaszcz, żeby Ci było ciepło. Jak nie dasz mi spokoju to wszystko powiem mamie!

Rozmowa pochodzi z komiksu « Apostata« . W powyższej scenie trójka braci, należących do armii Alamanów, która najechała zachodnie imperium rzymskie, złapała Galijkę. Właśnie kłócą się o nią.

Lire la suite

château, serrure, serrer, bâtir (48)

W języku polskim, podobnie jak w niemieckim, słowo zamek (niem. Schloss (n) ) może oznaczać równocześnie zamek w drzwiach, jak i kamienną budowlę, w której trzyma się księżniczki. W jednym i drugim przypadku są to rzeczowniki pochodzące od czasownika zamykać (niem. schließen), przy czym zamek w znaczeniu budowli jest znaczeniem pobocznym, powstałym przez skojarzenie z miejscem, które w razie czego można zamknąć. Być może pierwsze słowiańskie i germańskie zamki były dowolnymi budowlami, które można było zamknąć i w ten sposób ochronić majątek (i księżniczkę) przed wrogiem.

Lire la suite