L’homme est mauvais, haineux, menteur et traître dans l’âme. Vous apprendrez, grand roi, que l’homme ne respecte que trois choses: le fouet qui cingle, le joug qui jugule, et l’épée qui tue.

Człowiek jest zły, nienawistny, jest kłamcą i zdrajcą w swej duszy. Dowiesz się, wielki królu, że człowiek szanuje tylko trzy rzeczy: bicz, który uderza, jarzmo, które krępuje, oraz miecz, który zabija.

Powyższy cytat pochodzi z filmu « Złodziej z Bagdadu » (niem, fr) z 1940 roku i wypowiada go makiaweliczny wezyr, grany przez niemieckiego aktora Conrada Veigta. Cały film jest jednak po angielsku. Żona Veigta była Żydówką; w 1933, po zdobyciu władzy w Niemczech przez nazistów, wyemigrowali do Londynu. Tam, w 1939, miał zostać nakręcony « Złodziej z Bagdadu », ale ze względu na wybuch wojny cała ekipa przeniosła się do Stanów Zjednoczonych.

Film opowiada historię młodego księcia z czasów Kalifatu, pozbawionego tronu właśnie przez złego wezyra. Książę musi uciekać, poznaje tytułowego złodzieja z Bagdadu, razem jadą do Basry, znajdują dżina, ratują księżniczkę (jakżeby inaczej) i wracają pokonać wezyra na… latającym mechanicznym koniu. Przepraszam za spoilery, ale fabuła naprawdę nie jest specjalnie skomplikowana. Za to dekoracje są piękne, a film zyskał świetne recenzje i zainspirował zarówno disneyowskiego Aladyna, jak i cykl gier « Prince of Persia ». W chwili gdy piszę te słowa, « Złodziej z Bagdadu » jest w całości dostępny, w oryginale, na YouTube. (Być może prawa autorskie już wygasły).

Głównym tematem tego wpisu jest jednak słówko cingler, o przynajmniej trzech różnych znaczeniach.

1. cingler = płynąć, żeglować; Le navire cingle vers l’immensité polaire = Statek płynie ku bezmiarowi północy.
   W rozszerzonym sensie cingler oznacza również lecieć, podróżować w przestrzeni. Statki kosmiczne « żeglują » i w fr. nie jest to wcale poetyckie określenie. La Rocinante a cinglé vers Ganymède à toute vitesse = Rocinante leciała w kierunku Ganimeda z pełną prędkością. W tym sensie cingler vers możemy również rozumieć jako śpieszyć się ku.
   Słówko pochodzi ze starofr. sigler, ze staronordyckiego sigla (= żeglować). Być może przywiezione do Francji przez wikingów. W niemieckim mamy segeln (= żeglować) oraz Segel (m) (= żagiel).
2. cingler = uderzać, najczęściej za pomocą przedmiotu; uderzać z rozmachem. Elle se fit cingler la derrière à grand coups de cravache = Zaczęła okładać zad [konia] batem. cingler le fer = kuć żelazo. W ten sposób możemy też powiedzieć o uderzeniu wiatru (= le vent qui cingle). Ta wersja cingler ma zupełnie inny źródłosłów: pochodzi z oksytańskiego cinglar, a to z kolei z łac. cingere (= otaczać), z którego pochodzi też fr. ceindre (= otaczać).
3. cinglé(e) = szalony, szalona; T’es cinglé! = Oszalałeś! Sposobem na zapamiętanie może być powiązanie tego znaczenia z punktem 2 za pomocą słówka stuknięty. Ktoś dostał za dużo razy w głowę i teraz nie wie, co robi.

Polskie słowo cyngiel, mimo iż może kojarzyć się z cingler w drugim znaczeniu, jest kompletnie z nim nie związane. Pochodzi z niem. Zunge (m) = język.